Antybiotykooporność

Na dzień 18 listopada przypada Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach, który został ustanowiony 15 lat temu. Ma on na celu podniesienie świadomości wśród pacjentów i personelu medycznego na temat tego, czym są antybiotyki, do leczenia jakich schorzeń są stosowane, a co najważniejsze, dlaczego nie powinny być nadużywane.
Prawdopodobnie wszyscy w pewnym momencie naszego życia stosowaliśmy antybiotyk, ale co tak naprawdę robimy, by dowiedzieć się o tej grupie leków?

Co to jest antybiotyk - krótkie wprowadzenie

Antybiotyki są w większości substancjami naturalnymi (choć obecnie są również produkowane na drodze syntezy chemicznej i poddawane modyfikacjom chemicznym), wtórnymi metabolitami wytwarzanymi przez mikroorganizmy (bakterie i grzyby), których funkcją jest zwalczanie innych potencjalnie konkurencyjnych organizmów. Ta właściwość antybiotyków jest wykorzystywana w medycynie do leczenia chorób wywołanych przez bakterie. Antybiotyki mogą hamować namnażanie lub zabijać drobnoustroje. Pomagają organizmowi odzyskać siły i zwalczyć infekcję bakteryjną. Ze względu na ich duże znaczenie, w ostatnich dziesięcioleciach były one jednak nadużywane.

Kluczowe fakty o antybiotykach

W ramach edukacji pacjentów w Dniu Wiedzy o Antybiotykach organizacje zdrowotne dostarczają najważniejszych informacji na temat tej grupy leków, które każdy powinien wiedzieć i pamiętać, ponieważ mają one niebagatelne znaczenie dla naszego i ogólnego zdrowia ludzkości.

Kilka najważniejszych faktów to:

• Świadomość i edukacja w zakresie antybiotyków ma kluczowe znaczenie dla zdrowia publicznego,
• Antybiotyki działają tylko przeciwko infekcjom bakteryjnym,
• Antybiotyki nie leczą infekcji wirusowych – tj. grypy, przeziębienia, zapalenia gardła i wirusowego zapalenia oskrzeli,
• Racjonalne przepisywanie antybiotyków może pomóc nam uniknąć nadużywania antybiotyków,
• Niewłaściwe stosowanie i nadużywanie antybiotyków prowadzi do narastającego problemu oporności na antybiotyki (antybiotykoodporności),
• Każdy z nas zadaje sobie pytanie, czy antybiotyki będą nadal skuteczne w przyszłości,
• Należy przyjmować wyłącznie antybiotyki przepisane przez lekarza,
• Zawsze powinno przestrzegać się przepisanej dawki i czasu trwania leczenia,
• Antybiotyki należy stosować wyłącznie z przepisu lekarza, nie należy stosować pozostałych antybiotyków z poprzedniego leczenia.

Co to jest oporność na antybiotyki?

Od czasu odkrycia pierwszego antybiotyku, penicyliny (która wkrótce skończy 100 lat), opracowano ponad 150 nowych antybiotyków, które uratowały wiele milionów istnień ludzkich. Dzięki tej grupie leków, niegdyś śmiertelne choroby teraz są całkowicie uleczalne. Jednak wraz z wieloma korzyściami płynącymi z ich powszechnego stosowania, istnieje również ryzyko. Zbyt częste i niewłaściwe stosowanie antybiotyków w terapii (np. w chorobach wirusowych) w weterynarii lub rolnictwie przyczyniło się do rozwoju różnych mechanizmów obronnych mikroorganizmów, znanych jako mechanizmy oporności na leki, które pomagają im chronić się przed szkodliwym działaniem antybiotyku. Pojawiły się „superbakterie”, które są oporne na większość znanych antybiotyków, co stanowi realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia, i może prowadzić do kryzysu zdrowia publicznego w wyniku globalnej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

W jaki sposób przyczyniamy się do rozwoju oporności na antybiotyki?

Wszyscy przyczyniamy się do wzrostu oporności bakterii na antybiotyki, głównie poprzez bagatelizowanie tego zagrożenia. Obecna sytuacja została spowodowana głównie poprzez:

• Nadużywanie antybiotyków, zwłaszcza w leczeniu infekcji wirusowych, na które one nie działają,
• Nie stosowanie się do zaleceń lekarskich, np. wcześniejsze przerwanie leczenia,
• Stosowanie antybiotyków na własną rękę bez konsultacji z lekarzem, np. antybiotyków, które są w domu po wcześniejszym leczeniu, stosowanie antybiotyków, które nie działają przeciwko konkretnemu szczepowi bakterii.

Co zrobić, jeśli mamy infekcję wirusową?

Pamiętajmy, że zdecydowana większość sezonowych infekcji u dorosłych jest wywoływana przez wirusy. W tym wypadku antybiotyki nie będą skuteczne i nie pomogą nam. W takich sytuacjach zalecane jest leczenie bez antybiotyku, ale z zastosowaniem leków, które zwalczą objawy infekcji wirusowej. Warto rozważyć zastosowanie leków roślinnych, np. lek Sinupret extract w ostrym niepowikłanym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych z objawami takimi jak: katar, niedrożność nosa, ból głowy, ból lub uczucie rozpierania twarzy, czy lek Imupret, który jest wskazany przy pierwszych oznakach oraz w czasie trwania przeziębienia.